Những Bài Thơ Hay Nhất Của Nhà Thơ Nguyễn Bính

“Thơ Nguyễn Bính thể hiện thế giới nội tâm sâu kín của con người bằng chính tiếng nói của con tim nhà thơ đang bùng cháy, người đã thuyết phục bạn đọc bằng những tình cảm chân thực với duyên thơ chân thực đậm đà.”

• Giá trị hiện thực trong tác phẩm Truyện Kiều
• Phong vị dân gian trong các tác phẩm của Nguyễn Bính
• Sóng - Tiếng Lòng Thổn Thức Của Người Con Gái Khi Yêu

Nguyễn Bính có một giọng thơ vô cùng riêng biệt, một lòng đi về với miền quê yêu dấu. Ở Nguyễn Bính tồn tại một niềm thương mãnh liệt cho những giá trị truyền thống dân tộc, vì vậy từng bài thơ của ông đều thấm đẫm những giá trị dân gian. Là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào thơ mới, Nguyễn Bính đã để lại rất nhiều bài thơ hay cho độc giả thưởng thức:

1. Tương tư

“Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông

Một người chín nhớ mười mong một người.

Gió mưa là bệnh của giời

Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.

Hai thôn chung lại một làng,

Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này?

Ngày qua ngày lại qua ngày,

Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng.

Bảo rằng cách trở đò giang,

Không sang là chẳng đường sang đã đành.

Nhưng đây cách một đầu đình,

Có xa xôi mấy cho tình xa xôi...

Tương tư thức mấy đêm rồi,

Biết cho ai, hỏi ai người biết cho!

Bao giờ bến mới gặp đò?

Hoa khuê các bướm giang hồ gặp nhau?

Nhà em có một giàn giầu

Nhà anh có một hàng cau liên phòng

Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông

Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào?”

Tương tư là bài thơ của Nguyễn Bính khai thác đề tài tình yêu đôi lứa, với ngôn từ chân phương, mộc mạc, tính yêu của Nguyễn Bính hiện lên chân thành nhưng không kém phần mãnh liệt. Bài thơ cũng thể hiện sự ảnh hưởng rõ ràng nhất của văn học dân gian đến phong cách thơ của Nguyễn Bính.

2. Chân quê

“Hôm qua em đi tỉnh về

Đợi em ở mãi con đê đầu làng

Khăn nhung quần lĩnh rộn ràng

Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi!

Nào đâu cái yếm lụa sồi?

Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?

Nào đâu cái áo tứ thân?

Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?

Nói ra sợ mất lòng em

Van em em hãy giữ nguyên quê mùa

Như hôm em đi lễ chùa

Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh!

Hoa chanh nở giữa vườn chanh

Thầy u mình với chúng mình chân quê

Hôm qua em đi tỉnh về

Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều.”

Nguyễn Bính là nhà thơ luôn khắc khoải trước sự đổi thay một cách nhanh chóng của đất nước. Trước sự du nhập của văn hóa phương Tây, nhà thơ không ngừng tiếc nuối khi chứng kiến những giá trị truyền thống đã bị bào mòn dần qua năm tháng. “Chân quê” là tiếng lòng thổn thức của nhà thơ, đau đáu khôn nguôi khi cái chân quê của người Việt đã không còn.

3. Mưa xuân

“Em là con gái trong khung cửi

Dệt lụa quanh năm với mẹ già

Lòng trẻ còn như cây lụa trắng

Mẹ già chưa bán chợ làng xa

Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay

Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy

Hội chèo làng Ðặng đi ngang ngõ

Mẹ bảo: “Thôn Ðoài hát tối nay”

Lòng thấy giăng tơ một mối tình

Em ngừng thoi lại giữa tay xinh

Hình như hai má em bừng đỏ

Có lẽ là em nghĩ đến anh

Bốn bên hàng xóm đã lên đèn

Em ngửa bàn tay trước mái hiên

Mưa thấm bàn tay từng chấm lạnh

Thế nào anh ấy chả sang xem!

Em xin phép mẹ, vội vàng đi

Mẹ bảo xem về kể mẹ nghe

Mưa bụi nên em không ướt áo

Thôn Ðoài cách có một thôi đê

Thôn Ðoài vào đám hát thâu đêm

Em mải tìm anh chả thiết xem

Chắc hẳn đêm nay giường cửi lạnh

Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em

Chờ mãi anh sang anh chả sang

Thế mà hôm nọ hát bên làng

Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn

Ðể cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng!

Mình em lầm lụi trên đường về

Có ngắn gì đâu môt dải đê!

Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt

Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya

Em giận hờn anh cho đến sáng

Hôm sau mẹ hỏi hát trò gì

“- Thưa u họ hát...” rồi em thấy

Nước mắt tràn ra, em ngoảnh đi

Bữa ấy mưa xuân đã ngại bay

Hoa xoan đã nát dưới chân giày

Hội chèo làng Ðặng về ngang ngõ

Mẹ bảo: “Mùa xuân đã cạn ngày”

Anh ạ! Mùa xuân đã cạn ngày

Bao giờ em mới gặp anh đây?

Bao giờ chèo Ðặng đi ngang ngõ

Ðể mẹ em rằng hát tối nay?”

“Mưa xuân” là nỗi lòng của người con gái khi yêu, vô tình trót tin một câu ước hẹn mà để lòng mình mưa giăng lối. Bài thơ thể hiện tình cảm của cô gái rất chân thành, tựa như những lời tâm sự. Người con gái chỉ biết chờ mong trong khắc khoải vô vọng.Ta nghe như có âm hưởng của ca dao vọng về, những câu chuyện tình yêu còn dang dở dệt nên chất nhạc trong thơ Nguyễn Bính. 

4. Cô hái mơ

“Thơ thẩn đường chiều một khách thơ

Say nhìn xa rặng núi xanh lơ

Khí trời lặng lẽ và trong trẻo

Thấp thoáng rừng mơ cô hái mơ

Hỡi cô con gái hái mơ già

Cô chửa về ư? Đường thì xa

Mà cái thoi ngày như sắp tắt

Hay cô ở lại về cùng ta?

Nhà ta ở dưới gốc cây dương

Cách động Hương Sơn nửa dặm đường

Có suối nước trong tuôn róc rách

Có hoa bên suối ngát đưa hương

Cô hái mơ ơi!

Chả giả lời nhau lấy một lời

Cứ lặng rồi đi, rồi khuất bóng

Rừng mơ hiu hắt lá mơ rơi...”

Bài thơ là nỗi lòng của chàng trai vô tình phải lòng cô gái xa lạ, để rồi ngẩn ngơ tương tư mãi. Đồng thời cũng là bức tranh phác họa làng quê yên bình với những cảnh đẹp giản dị. Đây là một bài thơ đơn giản về nghệ thuật, chân thành về nội dung, song vẫn đủ để níu kéo trái tim độc giả.

5. Lỡ bước sang ngang

“Em ơi! Em ở lại nhà

Vườn dâu em đốn, mẹ già em thương

Mẹ già một nắng hai sương

Chị đi một bước trăm đường xót xa

Cậy em, em ở lại nhà

Vườn dâu em đốn, mẹ già em thương

Hôm nay xác pháo đầy đường

Ngày mai khói pháo còn vương khắp làng

Chuyến này chị bước sang ngang

Là tan vỡ giấc mộng vàng từ đây

Rượu hồng em uống cho say

Vui cùng chị một vài giây cuối cùng

Rồi đây sóng gió ngang sông

Đầy thuyền hận, chị lo không tới bờ

Miếu thiêng vụng kén người thờ

Nhà hương khói lạnh chị nhờ cậy em

Đêm qua là trắng ba đêm

Chị thương chị kiếp con chim lìa đàn

Một vai gánh lấy giang san…

Một vai nữa gánh muôn vàn nhớ thương

Mắt quầng tóc rối tơ vương

Em còn cho chị lược gương làm gì!

Một lần này bước ra đi

Là không hẹn một lần về nữa đâu

Cách mấy mươi con sông sâu

Và trăm ngàn vạn nhịp cầu chênh vênh

Cũng là thôi cũng là đành

Sang sông lỡ bước riêng mình chị sao?

Tuổi son nhạt thắm phai đào

Đầy thuyền hận, có biết bao nhiêu người!

Em đừng khóc nữa em ơi!

Dẫu sao thì sự đã rồi, nghe em!

Một đi bảy nổi ba chìm

Trăm cay nghìn đắng con tim héo dần

Dù em thương chị mười phần

Cũng không ngăn nổi một lần chị đi

Chị tôi nước mắt đằm đìa

Chào hai họ để đi về nhà ai

Mẹ trông theo, mẹ thở dài

Dây pháo đỏ bỗng vang trời nổ ran

Tôi ra đứng tận đầu làng

Ngùi trông theo chị khuất ngàn dâu thưa…

2

Trời mưa ướt áo làm gì?

Năm mười bảy tuổi chị đi lấy chồng

Người ta pháo đỏ rượu hồng

Mà trên hồn chị một vòng hoa tang

Lần đầu chị bước sang ngang

Tuổi son sông nước đò giang chưa tường

Ở nhà em nhớ mẹ thương

Ba gian trống, một mảnh vườn xác xơ

Mẹ ngồi bên cửi xe tơ

Thời thường nhắc: “- Chị mày giờ ra sao?”

Chị bây giờ… nói thế nào?

Bướm tiên khi đã lạc vào vườn hoang

Chị từ lỡ bước sang ngang

Trời dông bão giữa tràng giang lật thuyền

Xuôi dòng nước chảy liên miên

Đưa thân thế chị tới miền đau thương

Mười năm gối hận bên giường

Mười năm nước mắt bữa thường thay canh

Mười năm đưa đám một mình

Đào sâu chôn chặt mối tình đầu tiên

Mười năm lòng lạnh như tiền

Tim đi hết máu mà duyên không về

Nhưng em ơi! Một đêm hè

Hoa xoan nở, xác con ve hoàn hồn

Dừng chân trên bến sông buồn

Nhà nghệ sĩ tưởng đò còn chuyến sang

Đoái thương thân chị lỡ làng

Đoái thương phận chị dở dang những ngày

Rồi… rồi chị nói sao đây?

Em ơi! nói nhỏ câu này với em…

Thế rồi máu trở về tim

Duyên làm lành chị duyên tìm về môi

Chị nay lòng ấm lại rồi

Mối tình chết đã có người hồi sinh

Chị từ dan díu với tình

Đời tươi như buổi bình minh nạm vàng

Tim ai khắc một chữ “nàng”

Mà tim chị một chữ “chàng” khắc theo

Nhưng yêu chỉ để mà yêu

Chị còn dám ước một điều gì hơn

Một lầm hai lỡ keo sơn

Mong gì gắn lại phím đờn ngang cung

Rồi đêm kia lệ ròng ròng

Tiễn đưa người ấy sang sông, chị về

Tháng ngày qua cửa buồng the

Chị ngồi nhặt cánh hoa lê cuối mùa

3

Úp mặt vào hai bàn tay

Chị tôi khóc suốt ba ngày ba đêm

– Đã đành máu trở về tim

Nhưng khôn buộc nổi cánh chim giang hồ

Người đi xây dựng cơ đồ

Chị về giồng cỏ nấm mồ thanh xuân

Người đi khoác áo phong trần

Chị về may áo liệm dần nhớ thương

Hồn trinh ôm chặt chân giường

Đã cùng chị khóc đoạn trường thơ ngây

Năm xưa đêm ấy giường này

Nghiến răng nhắm mắt cau mày… cực chưa?

Thế là tàn một giấc mơ

Thế là cả một bài thơ não nùng

Tuổi son má đỏ môi hồng

Bước chân về đến nhà chồng là thôi

Đêm qua mưa gió đầy giời

Mà trong hồn chị có người đi qua

Em về thương lấy mẹ già

Đừng mong ngóng chị nữa mà uổng công

Chị giờ sống cũng bằng không

Coi như chị đã ngang sông đắm đò”

Lỡ bước sang ngang là câu chuyện về một người con gái bị mẹ cha bán gả cho người mà mình không yêu phải lên xe hoa từ năm mười bảy tuổi. Bỏ lại sau lưng mối tình đầu vừa chớm nở bỏ lại vườn dâu bỏ lại mẹ già người con gái ấy đi một chuyến đi định mệnh "Rồi đây sóng gió ngang sông.Đầy thuyền hận chị lo không tới bờ". Bài thơ vô cùng day dứt và đầy ai oán, thể hiện nỗi đau khôn nguôi của người con gái.

Thảo Nguyên